Squid Game jest makabrycznie brutalny i emocjonalnie wyczerpujący. To także jeden z najpopularniejszych seriali Netflixa. Od premiery 17 września, południowokoreański thriller stał się globalnym fenomenem: jego oglądalność wzrosła o 481% w mniej niż miesiąc, a hashtag #SquidGame został obejrzany ponad 22,8 miliarda razy na TikTok. Łatwo zrozumieć, dlaczego tak się stało: Seria jest świetnie zagrana i intrygująca wizualnie, zawiera charakterystyczne stroje i diaboliczne zwroty akcji, które sprawiają, że jest  doskonałą pożywką dla niekończącego się pasma fanowskich teorii i memów.

Dlaczego mamy taką obsesję na punkcie 'Squid Game', czyli serialu o ludzkim cierpieniu?

Na pierwszy rzut oka, "Squid Game" odwołuje się do długotrwałej fascynacji ideą gry o przetrwanie. Zarówno w historii kinematografii jak i w książkach mamy masę przykładów, gdzie wykorzystana była podobna kanwa dla opowieści. Dystopijne filmy takie jak "Igrzyska Śmierci" stawiają dzieci przeciwko sobie na arenach walki. Horrory takie jak "Piła" czy "Battle Royale" podążają za bohaterami, którzy muszą przetrwać falę "zgrywalizowanego" terroru. Nawet niektóre lektury skupiają się wokół tego tematu:, np. "Władca much" pozostawia grupę nastoletnich chłopców, którzy na opuszczonej wyspie muszą na nowo ustalić zasady życia społecznego;

"Squid Game", dramat inspirowany historią i polityką Korei Południowej, śledzi losy Seong Gi-huna i 455 innych zadłużonych uczestników, którzy zostają zabrani na wyspę, by rozegrać sześć rund prostych dziecięcych gier. Jeśli przeżyją, wygrywają 45,6 miliarda wonów (około 38 milionów dolarów). Jeśli przegrają, umierają w przerażający i nieludzki sposób - a wszystko to podczas gdy grupa miliarderów obserwuje ich walkę o przetrwanie dla własnej sadystycznej przyjemności. Jest to wyraźny komentarz do tego, jak miażdżące dla ludzi o niższych dochodach mogą być nierówności ekonomiczne i niestabilność finansowa - problemy, które tylko zaostrzyły się przez globalną pandemię. Taka konstrukcja historii może w znaczący sposób przyczyniać się do popularności 'Squid Game', bo w okresie ostatnich 18 miesięcy ludzie mogą identyfikować się z poczuciem, że nie są klasą rządzącą, ale słabeuszami lub uciskanymi.

Obiecana zapłata za inwestycje czasu i pieniędzy - od pożyczek szkolnych (w krajach, w których są popularne), przez bezpłatne staże, po kredyty hipoteczne - nigdy nie nadchodzi dla osób o niższych dochodach w systemie kapitalistycznym. To jest właśnie  powód, który sprawia, że Squid Game rezonuje z tak dużą liczbą osób na całym świecie. 

Desperacja, rzeczywiście, jest tym, co napędza uczestników "Squid Game" do rywalizacji. Mimo że na początku programu mają możliwość opuszczenia gry, ostatecznie wszyscy wracają, zdając sobie sprawę, że radzenie sobie w prawdziwym świecie bez realnego sposobu na ucieczkę od ubóstwa jest prawdopodobnie gorsze niż ryzykowanie śmierci dla życiowej nagrody. Z tej perspektywy, brutalność jest prawie bez znaczenia. Przemoc naprawdę nadaje wykrzyknik elementom ludzkiej walki o przetrwanie. Pokazuje to też, jak bardzo ci ludzie są zdesperowani - są gotowi doświadczać ogromnej przemocy, nawet śmierci, ale też śmierć zadawać, byle wyrwać się ze spirali ubóstwa jaka czeka na nich w "prawdziwym" świecie, świecie poza "Squid Game".

Popularność "Squid Game" bierze się z jego głębokiego przesłania społecznego

Dług sprawia, że każdy czuje się bezbronny, niespokojny i zdesperowany. To przesłanie przemawia do nas na głębokim poziomie, ale przerażający format gier również dodaje powabu "Squid Game" i zwiększa atrakcyjność dla widza. Zderzenie niewinności dziecięcych zabaw ze świadomością, że zaraz wydarzy się coś sadystycznego, tworzy dysonans poznawczy, który potęguje grozę i poczucie bezsilności, jakie odczuwamy podczas oglądania.

W "Squid Game" dorośli tracą zupełnie kontrolę nad swoim życiem - najpierw przez długi, a później są zdani na łaskę i niełaskę twórców chorej rozgrywki. To sprawia, że Squid Game przyprawia o szybsze bicie serca i jest diabelnie skuteczny. Tak samo jak widzowie byli przerażeni, gdy dowiedzieli się, że w "Igrzyskach Śmierci" dzieci są ofiarowani jako uczestnicy krwawej rozgrywki, tak samo Squid Game pracuje nad ciągłym rozbrajaniem nas - odzwierciedleniem tego, co czują sami bohaterowie.

Założenie gry dotyka również dyskomfortu towarzyszącego wydawałoby się niewinnym dziecięcym grom. Zabawy dla dzieci są w pewnym sensie okrutne - ktoś bywa pominięty, ktoś nie ma miejsca, gdy muzyka się kończy, ktoś jest zmuszany do poczucia, że nie wykonał wystarczająco dobrze zadania. Squid Game wychwytuje to dręczące uczucie i wzmacnia. Czym jest plac zabaw, pyta serial, jeśli nie mikrokosmosem bezwzględnego świata biznesu w czasach kapitalizmu?

W miarę rozwoju Squid Game moralne dylematy bohaterów stają się coraz trudniejsze do rozwiązania, a serial zmusza nas do spojrzenia w głąb siebie i zastanowienia się, jak my zareagowalibyśmy w podobnie niepokojących sytuacjach. W psychologii społecznej ludzie mają tendencję do przeceniania moralnego wyboru, którego by dokonali i niedoceniania wpływu dynamiki grupy. Nikt z nas nie chce wierzyć, że stanąłby po stronie dręczyciela lub zrobiłby wszystko tylko w celu przetrwania (np. zabił). Ale programy takie jak "Squid Game" zmuszają nas do ponownego zastanowienia się nad sobą, a to na nieświadomym poziomie jest przerażające i ekscytujące i dokłada kolejną cegiełkę do popularności serialu Netflixa.

Część atrakcyjności i popularności "Squid Game" bierze się z nadziei, którą daje

Gdy oglądamy jak zawodnicy próbują przetrwać wyczerpujące próby, nasze własne zmagania wydają się możliwe do pokonania. Drugą stroną tego medalu jest też zwiększone zainteresowanie losami bohaterów. Przez wieki ludzie z przyjemnością oglądali, jak ludzie stawiają czoła trudnym sytuacjom - patrz walki gladiatorów, czy zmagania z dzikimi zwierzętami na arenach starożytnego Rzymu. Gladiatorzy byli zazwyczaj kryminalistami, niewolnikami lub jeńcami wojennymi, którzy rezygnowali z niewielkiej ochrony prawnej, jaką posiadali, na rzecz szansy zarobienia pieniędzy. Umieszczanie ich w publicznym pojedynku na śmierć i życie bawiło masy, zapewniając jednocześnie, że władza pozostanie w rękach elity.

W "Squid Game" widzimy tę dynamikę pomiędzy VIP-ami a konkurentami, z tą różnicą, że uczestnicy "Squid Game" nie wiedzą, że mają widownię. Z kolei oglądanie przez widzów serialu na ekranie jest "bezpiecznym" sposobem na zastrzyk adrenaliny. Gdy VIP-y oglądają Gi-huna i innych uczestników, my oglądamy ich wszystkich z naszych własnych małych szklanych pudełek w bezpiecznym zaciszu naszych domów.