"Et tu, Brute?" / "I Ty, Brutusie?" - jedne z najsłynniejszych w historii ostatnich słów przed śmiercią, które rzekomo miał wypowiedzieć Juliusz Cezar konając od ran zadanych przez spiskujących przeciw niemu dostojników rzymskich. O ile prawdziwość tych słów jest podważana przez wielu historyków (tak naprawdę są to słowa, które włożył w usta Cezara William Shakespeare w swojej sztuce "Juliusz Cezar"), o tyle sam fakt zabójstwa Cezara oraz udział Marka Juniusza Brutusa w tym zabójstwie jest niepodważalny. Zdarzenie to miało wielowymiarowy charakter i było znamienne w konsekwencje. Wpłynęło na dalsze losy Rzymu, jego ustroju, a tym samym na całą ówczesną Europę na setki lat. W tradycji europejskiej i zachodniej Brutus stał się symbolem zdrady i morderstwa w imię słusznej sprawy (Brutus był bliski Cezarowi niczym syn, był potomkiem jego długoletniej kochanki Serwilli, a niektórzy twierdzili, że mógł być również biologicznym dzieckiem samego Juliusza Cezara).
Dlaczego doszło do zabójstwa Juliusza Cezara?
Juliusz Cezar zdobył olbrzymią władzę i bogactwo dzięki swoim sukcesom na wielu frontach. Jako namiestnik Galii podporządkował sobie cały region i z sukcesem, acz bardzo brutalnie stłumił największe powstanie na tych terenach dowodzone przez wodza galijskiego plemienia Arwenów - Wercyngetoryksa.
Po wygaśnięciu jego mandatu namiestnika Cezar chciał kontynuować karierę w Rzymie jako konsul, ale odmówiono mu kandydowania na to stanowisko (zgodnie z uchwalonym wcześniej, z poduszczenia Pompejusza - konkurenta Cezara, prawem, które stanowiło, że namiestnicy prowincji muszą odczekać 5 lat zanim będą mogli kandydować na konsula). Cezar, w odpowiedzi na tak postawioną sprawę przekonał armię, której dowodził do przeprowadzenia przewrotu wojskowego w Rzymie. Wtedy, przekraczając na czele swoich oddziałów rzekę Rubikon wypowiada słynne słowa „alea iacta est" – „kości zostały rzucone” i w jawny sposób przeciwstawia się ówczesnej władzy rzymskiej. Wojna domowa, która się rozpęta zostanie zakończona zwycięstwem Cezara, który w 46 p.n.e. przyjmie poczwórny triumf w Wiecznym Mieście jako symbol jego wielokrotnych zwycięstw w Galii, Egipcie, Poncie i Afryce.
Od ponad 450 lat, gdy w 509 roku p.n.e. przodkowie Brutusa wypędzili ostatniego króla panującego w Rzymie - Tarkwiniusza Pysznego, nikt nie obejmował tak wielkiej władzy w państwie. Kolejni potężni ludzie jak wspomniany Pompejusz, czy Sulla lub Krassus mieli olbrzymi wpływ na Republikę, ale nigdy nie posunęli się do tego, aby jak Cezar, obwołać się (tudzież dać się ogłosić) dictator in perpetuum (wiecznym dyktatorem). Po zwycięstwie, pomimo starań Cezara żeby obłaskawić jak największą liczbę dostojników rzymskich (w tym tych aktywnie z nim walczących w wojnie domowej) grono jego przeciwników było duże.
Na czele spisku przeciwko tyranowi (jak Juliusz Cezar był nazywany) stanęli Gajusz Kasjusz Longinus i Marek Juniusz Brutus. Brutus wierzący w Rzym jako Republikę, dodatkowo obciążony rodzinnym dziedzictwem, dążył do eliminacji Cezara za wszelką cenę w celu uratowania "starego" Rzymu i przywrócenia w ojczyźnie dawnego ustroju. Dyktator był ostrzegany o tym, że ma w Rzymie wielu wrogów i że może dojść do zamachu na jego życie, jednak ignorował te informacje ze względu na swój status oraz brak wiary w to, że ktoś porwie się na taki czyn z obawy przed kolejną wojną domową.
Zdeterminowani spiskowcy przeprowadzili jednak skuteczny zamach na życie dyktatora w dzień idów marcowych - 15 marca 44 roku p.n.e.
Konsekwencje zabójstwa Juliusza Cezara
Zgodnie z przewidywaniami Cezara, jego śmierć wywołała kolejną wojnę domową. Marek Antoniusz (drugi konsul w trakcie konsulatu Juliusza Cezara oraz wcześniej jeden z dowódców armii Cezara) podburzył lud Rzymu przeciwko spiskowcom. Wojna domowa kończy się, a zwycięsko ostatecznie wychodzi z niej Gajusz Oktawiusz (wnuk siostry Cezara - Julii oraz adoptowany testamentem syn Cezara), który ogłasza się imperatorem. Jako Oktawian August (Imperator Caesar Augustus) będzie panował od 27 roku p.n.e. do 14 roku n.e.
Żaden ze spiskowców biorących udział w zabójstwie nie umarł z przyczyn naturalnych - giną w walce lub jak przywódcy spisku - Brutus oraz Kasjusz - popełniają samobójstwo. Zabójstwo, którego dokonali nie tylko nie obroniło Rzymu przed władzą autorytarną, ale ostatecznie przypieczętowało upadek Republiki i narodziny Cesarstwa.