Pomimo początkowych sukcesów oraz przychylności i poparcia międzynarodowej opinii publicznej powstanie styczniowe zakończyło się militarną klęską (ale udało się dzięki niemu osiągnąć część zakładanych celów politycznych). Powstanie to było działaniem na niespotykaną dotychczas skalę jeśli chodzi o ruchy wyzwoleńcze na terenach Polski pod zaborami. 

Dlaczego upadło powstanie styczniowe? Powodów, jak w przypadku każdego tak złożonego działania, było wiele, ale główne przyczyny upadku powstania styczniowego były następujące:

• obietnica uwłaszczenia chłopów - początkowo stan chłopski zaangażował się w działania powstańcze, przyciągnięty do udziału w walkach przez jednego z przywódców - Romualda Traugutta. Chłopi opuścili jednak szeregi powstańców 2 marca 1864, kiedy to został ogłoszony carski dekret przyznający chłopom na własność uprawianą przez nich ziemię.
• brak pomocy zagranicznej - ze względu na olbrzymią przewagę sił carskich nad oddziałami powstańczymi jedyna forma walki, jaka mogła być stosowana to działania partyzanckie. Powstańcy walczyli licząc na pomoc, która miała jakoby nadejść ze strony Francji. Jednak francuskie władze, pomimo przychylności wyrażanej słowami Napoleona III, nie zdecydowały się wesprzeć militarnie powstania, traktując całą sprawę jako wewnętrzne kwestie Imperium Rosyjskiego. Z różnych państw płynęły do walczących słowa otuchy i wsparcia - np. od Garibaldiego z Włoch, czy papieża Piusa XI, ale wsparcie przyszło jedynie od jednostek z poszczególnych krajów (powstańców wspierali nawet niektórzy oficerowie carskiej armii). 
• wewnętrze spory wśród polskich stronnictw politycznych: Białych i Czerwonych - bogate ziemiaństwo, skupione wokół obozu Białych, odrzucało ideę zbrojnej walki o niepodległość. Taka bowiem stanowiła zbyt duże ryzyko strat. Uważali (jak historia pokazała słusznie), że na zbrojne działania jest zbyt wcześnie, że konieczne jest zbudowanie społeczeństwa przygotowanego i zdolnego do masowego powstania. Biali oczekiwali nie tyle pełnej niepodległości, a jedynie (lub aż) autonomii politycznej. Stronnictwo Czerwonych było dużo bardziej radykalne - zarówno w oczekiwaniach (pełna niepodległość), jak i w działaniach (walka zbrojna). To Czerwoni rozpoczęli przygotowania do militarnego powstania.
• przegrane w znaczących bitwach w 1864 roku - przegrana w bitwie pod Opatowem (22 luty 1864), gdzie klęskę poniosły oddziały świętokrzyskie dowodzone przez Ludwika Topora-Zwierzdowskiego; 
• rozbicie organizacji powstańczej i stracenie członków władz Rządu Narodowego - na skutek działań rosyjskich komisji śledczych 5 sierpnia 1864 roku zostali powieszeni na zboczach Cytadeli Warszawskiej członkowie władz Rządu Narodowego: Romuald Traugutt, Roman Żuliński, Józef Toczyski, Rafał Krajewski i Jan Jeziorański

Czym było powstanie styczniowe?

Powstanie styczniowe było najdłużej trwającym i największym w sensie zasięgu terytorialnego, organizacji oraz wpływu na dalszy bieg historii Polaków oraz innych narodów, zrywem naorodowo-wyzwoleńczym na terenach Królestwa Polskiego oraz Litwy. Powstanie skierowane było przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Insurekcja styczniowa ustanowiona została Manifestem, ogłoszonym przez Tymczasowy Rząd Narodowy w Warszawie w dniu 22 stycznia 1863 roku (ta data jest uznawana jako dzień wybuchu powstania). Powstanie na terenach Litwy wybuchło 1 lutego 1863 roku. 

Powstanie przebiegało głownie w formie wojny partyzanckiej. Brały w nim udział wszystkie stany społeczeństwa: szlachta (głównie), a także przedstawiciele mieszczaństwa oraz stanu chłopskiego. W sumie w trakcie działań wojennych przez oddziały powstańcze przewinęło się blisko 200 tysięcy żołnierzy. W ramach powstania stoczono blisko 1200 bitew i potyczek, w których zginęło kilkadziesiąt tysięcy powstańców. Wielu z tych, dostali się do niewoli zostało straconych (ok. 1 tysiąca), a kolejne blisko 40 tysięcy skazano na ciężkie prace fizyczne (tzw. katorgę) lub zostali zesłani na Syberię.

Czas trwania powstania styczniowego: Powstanie trwało od 22 stycznia 1863 roku (Królestwo Polskie), 1 luty 1863 roku (Litwa) do jesieni / zimy 1864 roku

Zakres powstania styczniowego: Powstanie swoim zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego - obszar Królestwa Polskiego oraz Litwy.

Przywódcy powstania styczniowego:

• Stefan Bobrowski - Przewodniczący Tymczasowego Rządu Narodowego, polski działacz niepodległościowy, członek stronnictwa Czerwonych;
• Romuald Traugutt - dyktator powstania, generał; pseudonim: "Michał Czarnecki"; w głoszonych poglądach zbliżony do stronnictwa Białych, choć jego działania odzwierciedlały nierzadko postulaty Czerwonych
• Marian Langiewicz - generał i dyktator powstania; we wcześniejszych latach brał udział w wyprawie Garibaldiego na Sycylię
• Ludwik Mierosławski - generał, a w życiu cywilnym - pisarz, poeta, działacz polityczny; pierwszy dyktator powstania styczniowego; brał udział wcześniej w powstaniach: listopadowym, wielkopolskim (z roku 1846 oraz 1848)