Od czasów starożytnej cywilizacji, od Egipcjan po Inków, złoto zajmowało szczególne miejsce o rzeczywistej i symbolicznej wartości dla ludzkości. Co więcej, złoto było używane jako pieniądz wymienny, jako środek przechowywania wartości, a także jako cenna biżuteria i inne artefakty. Wartość złota jest ostatecznie konstrukcją społeczną: jest ono wartościowe, ponieważ wszyscy zgadzamy się, że było i będzie w przyszłości. Mimo to, połyskliwe i metaliczne właściwości złota, jego względna rzadkość i trudność wydobycia tylko przyczyniły się do postrzegania złota jako cennego towaru.

Dlaczego złoto zawsze było cenne?

Niektórzy twierdzą, że złoto nie ma żadnej wewnętrznej wartości, że jest barbarzyńskim reliktem, który nie posiada już monetarnych właściwości z przeszłości. Twierdzą oni, że w nowoczesnym środowisku ekonomicznym papierowa waluta jest pieniądzem z wyboru, a złoto jest warte jedynie jako materiał do wyrobu biżuterii.

Na drugim końcu spektrum znajdują się ci, którzy twierdzą, że złoto jest aktywem posiadającym różne wewnętrzne cechy, które czynią je wyjątkowym i niezbędnym dla inwestorów, by posiadać je w swoich portfelach. Wierzą oni, że inwestorzy mają tyle samo powodów do inwestowania w złoto, co pojazdów do dokonywania tych inwestycji. 

Dwoisty charakter wartości złota

Większość zgodzi się, że złoto zawsze miało wartość z tych wszystkich powodów - jako składnik ozdobnej biżuterii, jako waluta i jako inwestycja. Ale oprócz tych konkretnych wartości, warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną cechę złota, która, choć trudniejsza do określenia, jest tak samo prawdziwa: jego tajemniczość. Częścią atrakcyjności złota jest ta tajemniczość, aura otaczająca ten szlachetny metal.

W świecie finansów i inwestowania często lubimy omijać słowo "tajemnica". Jednak, jak w przypadku większości dziedzin, zawsze jest miejsce zarówno na naukę, jak i sztukę, a nawet na tajemnicę.

Złoto może stymulować subiektywne, osobiste doświadczenia, ale może też zostać zobiektywizowane, jeśli zostanie przyjęte jako system wymiany.

Ta dwoistość jest zagadką, która jest unikalna dla złota jako towaru. Złoto może być czymś ilościowym i namacalnym, jak pieniądz, a jednocześnie może ucieleśniać coś efemerycznego, jak uczucie, a nawet szereg uczuć. Tak więc, część powodu, dla którego złoto zawsze miało wartość, leży w psychologii i naturze ludzkiego doświadczenia.

Złoto może istnieć jako coś, co jest ilościowe i namacalne, a jednocześnie ucieleśniać to, co jakościowe i efemeryczne.

Droga złota do nośnika wartości w transakcjach

Nasi przodkowie stanęli przed zadaniem wymyślenia metody wymiany, która byłaby łatwiejsza do wdrożenia niż system barterowy. Moneta jest jednym z takich środków wymiany. Spośród wszystkich metali w układzie okresowym pierwiastków, złoto jest logicznym wyborem. Możemy wykluczyć pierwiastki inne niż metale, ponieważ gazowa lub płynna waluta nie jest zbyt praktyczna z punktu widzenia możliwości przenoszenia. Pozostają więc metale takie jak żelazo, miedź, ołów, srebro, złoto, pallad, platyna i aluminium.

Żelazo, ołów, miedź i aluminium

Metale te są podatne na korozję w czasie, więc nie byłyby one dobrą wartością pod względem przechowywania, co jest wymagane od monet, a utrzymanie metali przed korozją jest pracochłonne. Aluminium wydaje się bardzo lekkie i nietrwałe - nie jest to idealny materiał na monetę, która mogłaby wywoływać poczucie bezpieczeństwa i wartości.

Metale szlachetne 

Platyna i pallad są rozsądnym wyborem, ponieważ w większości nie reagują z innymi pierwiastkami - czyli nie korodują - ale są zbyt rzadkie, aby wygenerować wystarczającą ilość monet, które mogłyby znaleźć się w obiegu. Aby przypisać wartość metalowi, musi on być "nieco" rzadki - musi być go na tyle mało, aby nie każdy był w stanie produkować monety, ale z drugiej strony na tyle dostępny, aby można było stworzyć rozsądną liczbę monet na potrzeby handlu.

Złoto i srebro

Złoto nie koroduje i może być topione nad płomieniem, co ułatwia obróbkę i wybijanie monet. Srebro i złoto to piękne metale, które są łatwe do formowania w biżuterię, a oba te metale szlachetne mają swoich wielbicieli w kręgach eleganckiej biżuterii. 

Złoto, psychologia i społeczeństwo

Jeśli współczesna gospodarka oparta na papierowym pieniądzu miałaby się załamać, złoto może nie mieć natychmiastowego zastosowania ze względu na panikę, jaka by zapanowała. Ludzie na początku walczyliby o swoje podstawowe potrzeby, ale po jakimś czasie złoto wróciłoby jako cenny przedmiot, który wspomaga wymianę i zawieranie transakcji, czyli handel.

Ludzie są zwierzętami stadnymi. Wolimy towarzystwo innych ludzi (w różnym stopniu) niż całkowitą niezależność. Łatwiej jest pracować w grupie, niż próbować żyć zupełnie na własną rękę. Ta ludzka cecha zmusza nas do szukania sposobów współpracy, co z kolei prowadzi nas do znalezienia sposobów łatwej i efektywnej wymiany dóbr i usług.

Złoto zapewnia komfort trwałości. Złoto jest logicznym wyborem z tego punktu widzenia. Jeśli dojdzie do katastrofy, w wyniku której papierowy pieniądz i system, który go wspiera, przestanie istnieć, powrócimy do złota. Prawdopodobnie, złoto jest jedną z jedynych substancji na ziemi, która posiada wszystkie cechy potrzebne do wykonania tego zadania, w tym trwałość. 

Jak złota blaszka staje się obiadem. Kawałek złota może nie mieć natychmiastowej wartości fizycznej dla osoby, która go trzyma; nie można go na przykład zjeść, czy wypić. Ale jeśli społeczeństwo zgodzi się, że złoto można zamienić na inne dobra, czy usługi, wtedy ta moneta natychmiast nabierze wartości. To, co pierwotnie było niejadalne, może stać się na przykład obiadem. 

Przez tysiące lat ludzie przypisywali złotu wartość ze względu na jego fizyczne właściwości, ale też tajemniczą aurę, która wg. wielu otacza ten szlachetny metal. To, że złoto jest cenne wynika tylko (lub aż) z pewnej umowy społecznej, w którą większość świata wierzy. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że w przypadku załamania obecnego systemu gospodarczego i polityki walutowej, które jakiś czas temu odeszły od utrzymywania pokrycia pieniądza w obiegu w złocie czy innym metalu, że powrót do tego metalu byłby nad wyraz szybki.